نقش بر جسته پیروزی اردشیربابکان بر اردوان پنجم

ابن نقش برجسته  که اولین و بزرگ‌ترین نقش‌برجسته‌ی ایران است، یکی از نقش‌ برجسته‌های مربوط به دوره‌ی ساسانیان است که در آن پیروزی اردشیر بر اردوان پنجم حجاری گردیده‌ است.این نقش در۵/۱۶ کیلومتری جاده فیروزآباد به شیراز کنار رودخانه فیروزآباد در همان سمت پایین کوه و سمت راست رودخانه تنگاب قرار دارد. مربوط به دوره اردشیر ساسانی دوم می باشد.

نقش برجسته پیروزی اردشیر بر اردوان در پائین دست قلعه دختر، فاصله دو کیلومتری نقش برجسته تنگاب و در همان سمت کوه ، این نقش بر کوه حکاکی شده است که به نقش برجسته جنگ تن به تن و یا دف و چنگ مشهور است و از سده سوم میلادی به یادگار مانده است. در جلو اردشیر اول و اردوان پنجم پادشاه بزرگ پارتی دیده می شوند، در حالی که در وسط شاپور پسر اردشیر و دربندان وزیر اعظم پارتی دیده می شوند. نیزه های ساسانی باعث سقوط پارتیان و اسبهای آنان شده است. موی اردشیر که بالای سرش جمع شده تا تشکیل کریمبوی ساسانی دهد، پوشش خود را از دست داده و پشت سر او به حال اهتزاز نمایش داده شده است.

نقش برجسته تاجگذاری اردشیر بابکان

نگاره ی دیگری در دیواره صخره ای در پشت تنگاب قرار دارد که نشان از تاجگذاری اردشیر می باشد.در سمت چپ این نگاره مجلس دیهیم ستانی اهورامزدا به چشم می خورد  که با دست راست در حال دادن دیهیم شاهی، که دو نوار از آن آویخته، به اردشیر است. اردشیر اول، با تاجی که شناسه اوست، متشکل از کلاهخود و کاکل یاد شده، به بلندای اهورامزدا روبروی او ایستاده است. شاهنشاه با دست راست دیهیم را می ستاند و دست چپ خود را، با سبابه به جلو خمیده به آئین ساسانیان به رسم احترام بلند کرده است. پشت سر اردشیر، ندیم او در مقام بادبزن دار قرار دارد، که بنا بر منزلت جایگاهش کوچک تر از اردشیر به تصویر کشیده شده است. نشان او در نور مناسب غنچه ای است که بر کلاهش نشانده شده این ندیم دست چپ خود را روی قبضه شمشیر دارد. در نیمه سمت راست مجلس سه مرد ریش دار با لباس های همانند قرار دارند. اینها دست راست خود را به نشانه احترام بلند کرده اند و دست چپ خود را روی قبضه شمشیر دارند. کسی که بلافاصله از ندیم در سمت راست او ایستاده است، به طوری که از نشان روی کلاهش پیداست، شاپور ولیعهد اردشیر است. دو چهره دیگر نگاره قابل بازشناسی نیستند. از مو و لباسشان پیداست که از اعضای خاندان سلطنت باشند. از این روی می توان به دو برادر بزرگسال شاپور فکر کرد.