مبلمان شهری در زیبایی شناسی مغز انسان

بسیاری از ایرانیانی که به خارج کشور سفر کرده اند قدم زدن در اغلب خیابان های یک کشور اروپایی پیشرفته را لذت بخش یافته اند اما به راستی آیا نمای ساختمان ها یا سنگفرش بودن خیابان موجب می شود تا ذهن به نوعی احساس آرامش دست یابد یا اینکه قضیه چیز دیگری است و تاثیر مبلمان شهری بر سلامت روان جدی نیست.برخی از مردم بر این باورند که اگر به طور مثال تمام خانه های شهر تهران -مانند آنچه در کشور همسایه اتفاق افتاد- با رنگ های زیبا آراسته شوند فضای شهری شادتری خواهیم داشت و از سلامت روان برخوردار خواهیم بود.

برخی دیگر از مردم نیز فکر می کنند سنگفرش کردن خیابان ها مانند خیابان های اروپایی در زیبا ساختن محیط شهری و احساس شادی در ذهن تاثیر بسزایی دارد اما اگر واقعا این باورها، درست است پس چرا سنگفرش بودن خیابان «سی ام تیر» –در پایتخت- تاثیری در برانگیختن حس شادی نداشته است.

کارشناسان معماری و شهرسازی در تعریف مبلمان شهری اینگونه گفته اند که مبلمان شهری به معنای مجموعه اجزایی است که در فضاهای شهری چیده می شوند و به استفاده عموم جهت رفع نیازهای زیست محیطی می رسند و منظر و هویت شهری را، تحت شعاع قرار می دهند و البته وابسته بودن به فرهنگ از خصوصیات مهم اجزای مبلمان شهری به شمار می رود.

تراکم و نمای ساختمان ها، نورپردازی ها ، نیمکت های تعبیه شده کنار خیابان ها، مجسمه ها، نمادها و حتی علائم راهنمایی و رانندگی از جمله اجزای مبلمان شهری به شمار می روند اما واقعا بطورمثال سطل های زباله بزرگ پلاستیکی و فلزی سیاه و خاکستری، آب نماهای خالی از آب و دیوارهای پوشیده شده از کاغذهای تبلیغاتی و این شهرهای خاکستری تا چه حد توانسته اند با شهروندان، ارتباط بصری برقرار کنند و نقاشی ها و پیام های آموزشی نصب شده در متروی تهران تا چه حد در آرامش روان تاثیرگذار هستند.گفته می شود اغلب افراد ، 90 درصد اوقات خود را در فضاهای سربسته مانند خانه، مغازه و ادارات و دیگر اماکن سرپوشیده می گذرانند بنابراین برخی براین باورند که سیمای بصری ناخوشایند شهری، هیچ تاثیری در ذهن ندارد.

این درحالی است که برخی مطالعات نشان می دهد که سیمای بصری ناخوشایند ، عرصه را بر جامعه تنگ کرده و تحمل مسائل زندگی مدرن شهری را سخت تر می کند.

**روانشناسی محیطی را در شهرها بکارگیریم

در کنار سیمای بصری ناخوشایند برخی المان های دیگر مانند آلودگی صوتی نیز سلامت روان شهروندان را تحت تاثیر قرار می دهد که از این مسائل درقالب روانشناسی محیطی یاد می شود.
**قدم به قدم با مبلمان شهری

به هرحال نباید این نکته را از ذهن دور داشت که از زمانی که فرد پایش را از اداره، دالان های مترو یا اماکن سرپوشیده دیگر بیرون می گذارد ، مبلمان شهری در هیاهوی روزانه شهر تا در منزل پا به پای او می آید و او را بدرقه می کند.

بنابراین با بکارگیری طبیعت، فرهنگ ، اشکال زیبا و رنگارنگ و همچنین یکنواختی و هماهنگی اجزای مبلمان شهری مانند تابلوی مغازه ها می توان تا حدودی هرچند اندک بر سلامت روان مردم تاثیر گذار بود و یادمان نرود که براساس آخرین پیمایش ملی کشور(89 تا 90)، آمارها در گروه سنی 14 تا 65 سال نشان می دهد که 23.6 درصد مردم از یک اختلال روان رنج می برند و انجام هر اقدامی در جهت ارتقای سطح سلامت آنان و نیز عامه مردم، هرچند در مقیاس کوچک می تواند مثمر ثمر باشد.

لازم است که سیاست گذاران ، روانشناسان و طراحان شهری بیش از گذشته به مساله روانشناسی محیطی و مبلمان شهری توجه کنند تا سبک زندگی بهتری برای مردم فراهم شود.

روانشناسی محیطی، یک رشته میان رشته ای است که بر روابط بین افراد و محیط پیرامون او اعم از خانه، اداره و شهر می پردازد.

عضو انجمن روان درمانی ایران با اشاره به اهمیت بکارگیری روانشناسی محیطی در مبلمان شهری می گوید: باید به روانشناسی محیطی در معماری و طراحی شهری بیش از پیش توجه شود چراکه این مهم تاثیر بسزایی در شاد کردن ذهن و سلامت روان دارد.

دکتر محمدحاتمی در گفت و گو با خبرنگار سلامت ایرنا می افزاید: در روانشناسی محیطی که در دنیا به آن بطورخاصی پرداخته می شود، مسائل گوناگونی مانند معماری شهری، رنگ، طراحی ، آلودگی صوتی و آلودگی هوا مورد توجه قرار گرفته است.

وی تاکید می کند: روانشناسی محیطی باید در شهرهای ایران به ویژه تهران به عنوان پایتخت ایران ، مورد توجه قرار گیرد.